Z-Pinch (Zeta Pinch)
Z-pinch bir Lorentz gücü uygulamasıdır. Hem MCF hemde ICF metotlarının bir birleşimidir. Bu metot da plazma içerisinden elektrik akımı geçirerek plazmayı sıkıştıran bir manyetik alan oluşturulmaktadır. Z-Pinch’e ismini veren Z, bu elektrik akımının üç boyutlu düzlemdeki yönünü söyler.
Bu elektrik akımını oluşturmak için de harici manyetik alanlar kullanılır. Böylece hiç bir fiziksel temas olmaz. Bu yöntemle ilgili ilk çalışmalar İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra İngiltere’de başlamıştır. Günümüzde ABD’deki Z-makinesi olarak bilinen Z Pulsed Power Facility, 1996’ya kadar materyal testi amacıyla kullanılmış Dünya’nın en büyük X-ışını jeneratörüdür. Sandia Ulusal Laboratuvarları’nda bulunan cihaz, nükleer silahların modellenmesinden, 1996 sonrasında füzyon odaklı araştırmalara kadar birçok farklı alanda kullanılmaktadır. Burada Z-pinch testleri “manyeto atalet füzyonu” (magneto inertial fusion) metoduyla ve D-D yakıtı ile sürdürülmektedir. Bu metod 100 nanosaniyelik elektrik atımları ile Z-pinch manyetik alanı yaratıp, yakıt içeren silindirik hohlarauma basınç uygular ve içe çökmeden önce bir lazer yakıtı ısıtır. 2014’te 10 tesla gücünde manyetik alan ve 2.5 kJ lazer ile yapılan son testlerden sonra tessis 2018’e kadar güncelleme çalışmalarına girmiştir. 2018’de 30 teslalık manyetik alanlar, 8 kJ lazer ve D-T yakıtı yardımıyla ateşleme sağlanıp, her 10 saniyede bir yakıt topağı harcayarak 300 MW’lık füzyon enerjisi üretmesi beklenmektedir. Z-pinchin benzerleri olan T-pinch metodu theta (teta) yönünde elektrik akımı gönderirken Screw Pinch hem theta hemde zeta yönlerinden elektrik akımı uygulanmaktadır.
